توت فرنگی، میوهای شبیه توت است ولی کمی درشتتر، رنگش قرمز و طعم آن ترش و مطبوع است. بوتهاش کوتاه و دارای برگهایی درشت و ساقههایی باریک و خزنده است که روی زمین میخوابد و ریشه میدواند.
توت فرنگی به صورت وحشی و اهلی میروید و به اسامی چپلک، چپالک، شالکه و چلم نیز خوانده میشود.
این میوه به حالت خود رو در بعضی نواحی شمالی ایران وجود دارد و بعضی اوقات به دلیل خوش طعمی میوه آن را به طور مصنوعی پرورش میدهند.
میوه توت فرنگی به صورت، قرمز، گوشت دار و دارای هستههای ریزی است که از ماه اردیبهشت پدیدار میشود و تا آخر مرداد دوام میآورد.
قسمتهایی که از بوته توت فرنگی مورد استفاده قرار میگیرند، عبارتند از: میوه، برگ و ریشه.
از دیر باز همه قسمتهای این گیاه مصرف دارویی داشته است و از برگ و ریشه آنکه حاوی مقدار قابل ملاحظهای تانن است به عنوان ضد اسهال وادرارآور استفاده میشده است.
توت فرنگی به صورتهای گوناگون مورد استفاده قرار میگیرد: خام، جوشانده، مربا، شربت و بستنی.
خواص تغذیهای توت فرنگی و اثر آن در سلامتی انسان:
توت فرنگی منبع خوبی از فیبر، ویتامینC، فولات، پتاسیم و آنتی اکسیدانها میباشد که این مواد مغذی باعث میشوند توت فرنگی بعنوان یک جایگزین شیرین، باعث افزایش سلامت قلب، کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان و در کل ارتقاء سلامتی بدن شود. همچنین دارای املاح کلسیم، آهن و فسفر میباشد. از مواد موثر مهم آن میتوان تانن، موسیلاژ، قندهای مختلف، سالیسیلاتها و به خصوص اسیدهای میوه را نام برد.
توت فرنگی سرشار از ویتامین و فاقد چربی اشباع است و کالری کمی دارد. یک واحد توت فرنگی معادل ۸ عدد است که ۵۰ کالری انرژی دارد.
توت فرنگی مانند سایر توتها مثلشاه توت، توت سفید، تمشک و... پاک کننده روده و مثانه است.
تحقیقات اخیر نشان داده است، دریافت روزانه یک واحد توت فرنگی باعث افزایش قابل توجهی در مقدار فولات خون شده و نیز فشار خون بالا را کاهش میدهد. فولات، مقدار هموسیستئین خون را کاهش میدهد. هموسیستئین اسید آمینهای است که در مقادیر زیاد باعث مسدود شدن رگهای خونی میشود.
همچنین توت فرنگی دارای مقادیر بالایی از آنتی اکسیدانها مثل الاژیک اسید و آنتوسیانین (رنگدانه قرمز) است که در پیشگیری از بیماریهای قلبی موثرند.
این مطالعات اهمیت مصرف توت فرنگی را در برنامه غذایی بعنوان عامل بهبود عملکرد سیستم قلبی-عروقی نشان میدهد.
همچنین مطالعات قبلی نشان داده بود که باعث بهبود عملکرد حافظه و کنترل آرتریت روماتوئید (التهاب مفاصل) میشود.
از دیگر خواص توت فرنگی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف این میوه علاوه بر وجود انواع ویتامین، املاح و آب که هر کدام اثرات خود را بر بدن اعمال میکنند دارای خاصیت تقویت کننده، ملین و خنک کننده نیز میباشد.
- توت فرنگی از تصلب شرائین جلوگیری مینماید.
- توت فرنگی اشتها آور است و ادرار را زیاد میکند.
- دم کرده برگ توت فرنگی در زیاد کردن ادرار و شیر بانوان مفید است.
- دم کرده برگ توت فرنگی یا میوه توت فرنگی میتواند نقرس و سنگهای مثانه را معالجه کند.
- املاح معدنی موجود در توت فرنگی خاصیت مسهلی به آن بخشیده است، زیرا این املاح عضلات روده را به انبساط و انقباض وادار میکند و به همین جهت توت فرنگی برای درمان یبوست مؤثر است.
- اگر توت فرنگی را له کنید و در آب بریزید، نوشابهای به دست میآید که برای درمان تبهایی که با بیماریهای التهابی همراه میباشد، بسیار مفید است.
- توت فرنگی به علت داشتن آهن و ویتامینC در خونسازی بدن مؤثر است.
- توت فرنگی به علت دارابودن مقادیر کافی کلسیم و فسفر، در رشد و نمو کودکان و نوجوانان، استحکام دندانها و ترمیم شکستگی استخوانها بسیار مؤثر است.
مصرف روزانه ۵ واحد میوه و سبزی، احتمال ابتلاء به سرطان را کاهش میدهد.
مطالعات جدید نشان میدهد مصرف روزانه ۹ یا ۱۰ واحد میوه و سبزی به همراه ۳ واحد لبنیات کم چرب، در کاهش فشار خون بالا بسیار مؤثر است.
ما در اینجا به عنوان یادآوری و آشنایی شما مقادیر واحدهای میوه، سبزی و لبنیات را بیان میکنیم که شامل موارد زیر است:
۱ واحد سبزی = ۱ لیوان سبزی خام خرده شده (۱ لیوان سالاد) یا نصف لیوان سبزی پخته.
۱ واحد میوه = ۱ عدد میوه متوسط مثل یک سیب متوسط یا ۴/۳ لیوان آب میوه.
۱ واحد لبنیات = ۱ لیوان شیر یا یک لیوان ماست یا ۲ لیوان دوغ یا ۲ لیوان بستنی.
ارزش تغذیهای یک لیوان (۱۴۹گرم) توت فرنگی:
45 كیلوكالری | انرژی |
1 گرم | پروتئین |
5/10 گرم | كربوهیدرات |
6/0 گرم | چربی |
3/3 گرم | فیبر |
3 معادل رتینول (RE) | ویتامینA |
5/84 گرم | ویتامینC |
1/0 میلی گرم | ویتامینB1 |
1/0 میلی گرم | ویتامینB2 |
4/0 میلی گرم | ویتامینB3 |
1/0 میلی گرم | ویتامینB6 |
1/0 میكروگرم | ویتامینB12 |
4/26 میكروگرم | فولات |
2 میلی گرم | سدیم |
21 میلی گرم | كلسیم |
6/0 میلی گرم | آهن |
247 میلی گرم | پتاسیم |
2/0 میلی گرم | روی |
16 میلی گرم | منیزیوم |
مقایسه توت فرنگی با چند میوه دیگر از نظر بعضی مواد مغذی:
در جدول زیر مقدار فولات، پتاسیم، ویتامینC، فیبر و قند موجود در توت فرنگی با چند میوه دیگر مقایسه شده است. همانطور که مشاهده میشود مقدار فولات، ویتامینC و پتاسیم در آن بالاست و نیز دارای قند کمی میباشد.
قند(گرم) | فیبر(گرم) | ویتامینC(میلی گرم) | پتاسیم(میلی گرم) | فولات( میكروگرم) | میوه |
7 | 3 | 84 | 210 | 34 | توت فرنگی |
14 | 4 | 7 | 150 | 4 | سیب با پوست |
22 | 1 | 6 | 266 | 6 | انگور |
17 | 4 | 13 | 504 | 28 | موز |
13 | 3 | 74 | 252 | 42 | پرتقال |
* مقادیر داده شده بر حسب یک واحد از میوهها است.
** مقدار فولات بر حسب مقدار فولات غذایی است.
تذکراتی در مورد مصرف توت فرنگی:
نکته مهمی که در مورد توت فرنگی باید در نظر داشت این است که اولاً به علت تماس میوهها بر روی زمین، خاک و کود ممکن است آلوده شود که باید آنرا شسته و سپس مصرف کرد.
ثانیاً بعضی از افراد نسبت به آن حساسیت دارند و ممکن است این حساسیت بصورت استفراغ و یا ناراحتیهای جلدی بروز کند. همچنین در افرادی که دارای ناراحتیهای پوستی میباشند ممکن است آنها را تشدید کند که باید این نکته مورد توجه قرار گیرد.
توت فرنگی به علت داشتن اسید سالسیلیک در بعضی اشخاص، کبد و مثانه را تحریک کرده و جوشهایی شبیه کهیر ایجاد میکند که به علت آلودگی خون و داخل بدن است
کسانی که معدهای حساس دارند یا مبتلا به بیماریهای کهیر، اگزما و آسم هستند، بهتر است از خوردن توت فرنگی پرهیز کنند.
اثرات توت فرنگی بر روی پوست:
توت فرنگی به دلیل داشتن اسیدهای میوه یکی از مهمترین گیاهانی است که در زمره وسایل آرایشی کاربرد دارد و از قدیم به این منظور استفاده میشده است. برای توجیه این اثرات بهتر است ابتدا خلاصهای در باره اسیدهای میوه شرح داده شود تا علت این استفاده به طور علمی روشن گردد.
از هزاران سال پیش خانمها از عصاره برخی میوهها جهت شادابی پوست خود استفاده میکردند. تحقیقات سالهای اخیر نشان داده است میوهها حاوی اسیدهایی به نام اسید میوه یا «آلفا هیدروکسی اسید» میباشند و به اختصار به صورتAHA گفته میشوند. این اسیدها قادر هستند که لایههای شاخی و سفت روی پوست و به خصوص صورت را حل کنند و ضمن شاداب و با طراوت کردن پوست، موادی از جمله اسانس همین میوهها میتوانند بهتر جذب پوست شده و باعث تحریک گردش خون و یا تحریک تولید سلولهای جوان شده و با یک سلسله اثرات باعث طراوت و تازگی پوست شوند. البته با توجه به اینکه این اسیدها دارای خاصیت ضعیف اسیدی میباشند دارای اثرات کمی بوده و برای این منظور باید سالیان متمادی از آنها استفاده کرد.
این موضوع باعث جلب نظر همگان به اثرات این اسیدها شده، طوریکه در سالهای اخیر کارخانجات، دست به تهیه آنها زده و از آنها کرم، لوسیون و فرآوردههایی به عنوان ضد چروک تهیه و به بازار عرضه کردهاند. تفاوت محصولات صنعتی با میوههای طبیعی در این است که غلظت این اسیدها در محصولات صنعتی بسیار بالاتر از میوهها بوده، بنابراین دارای اثرات سریع و قوی هستند و در عوض استفاده زیاد و ممتد آنها خالی از اثرات جانبی نمیباشد. افرادی که میخواهند از اثرات سوء اینگونه محصولات در امان بمانند، میتوانند از ماسک بعضی میوهها از جمله توت فرنگی استفاده کنند، به شرط آنکه صبر و حوصله کافی داشته باشند، چون اثر میوههای طبیعی به مراتب ضعیفتر و طولانیتر از محصولات شیمیایی بوده ولی عوارض جانبی آنها را به همراه ندارند.
برای استفاده از ماسک توت فرنگی میتوان ۵ تا۱۰ عدد توت فرنگی تازه را پس از شستشوی کامل له کرده و پس از استحمام که منافذ پوست بازتر هستند، آن را روی صورت به مدت ۲۰ دقیقه قرار داد و سپس صورت را با آب شست. این کار را میتوان در فصلی که توت فرنگی است، یک روز در میان و یا دو روز در میان انجام داد. البته قبل از انجام این عمل فرد بایستی مطمئن شود که نسبت به این میوه حسیت ندارد. برای اطمینان از عدم حساسیت میتوان با قرار دادن میوه له شده بر روی قسمت کوچکی از پوست دست یا صورت، آن را آزمایش کرد. توت فرنگی علاوه برداشتن اسیدهای گیاهی دارای اسانس خوش بویی است که وقتی به صورت ماسک مصرف میشود، جذب پوست شده و به اثرات اسیدهای میوه موجود در آن کمک میکند.
همچنین این ماسک میتواند به عنوان یک ضد آفتاب متوسط در زمانی که آفتاب سوختگی رخ داده است، استفاده شود.
l
منبع: تبيان