زردچوبه از دید طب سنتی ایران
در کتب سنتی از زردچوبه با نام‌های عروق الصفرا، حشیشه الصفرا، عروق الزعفران و عروق الصباغین نام برده شده است. به عربی هرد (Hurd) و بقله الخطاطیف گویند (خطاف نام پرستویی است که این پرنده بسیار تیزبین است و سبب آن را این می‌دانند که از گیاه زردچوبه می‌خورد زیرا زردچوبه برای افزایش دید مؤثر است).
در برخی کتب سنتی از جمله در تحفه حکیم مؤمن، مامیران را نوع صغیر گیاه زردچوبه دانسته‌اند و نام آن را حشیش الخطاف گذاشته‌اند چون این گیاه نیز برای چشم مفید است.
این گیاه به فارسی زردچوبه، به هندی، هلدی و کرکم (Kurkim) و در انگلیسی به نام‌های Tumeric و Curcuma شناخته شده است.
زردچوبه ساقه زیرزمینیی یا بیخ گیاهی است از خانواده زنجبیل Zinjiberaceae از جنس Curcuma و نام علمی آن Curcuma domestica Val. است.
مشخصات گیاه‌شناسی زردچوبه:
زردچوبه گیاهی است علفی، پایا، به ارتفاع ۱-۱/۵ متر (۶ فوت). دارای ریزوم متورمی است که از آن ساقه هوایی خارج می‌شود. برگ‌های آن سبز روشن شبیه برگ موز به درازای۰/۱-۵ متراست.
آب و هوای گرم و مرطوب برای رویش آن مناسب است. در نواحی شرق هندوستان، چین و بسیاری از نقاط حاره جنوب آسیا و مالزی پرورش می‌یابد.
قسمت مورد استفاده گیاه به عنوان ادویه ریزوم گیاه است که معمولا ۱۰-۱۲ ماه پس از کاشت موقع برداشت آن فرا می‌رسد.
معمولا ریزوم را پس از خارج ساختن از زمین تمیز کرده، ریشه‌های آن را جدا نموده و خوب با آب می‌شویند. سپس در آب جوش قرار داده و کمی می‌جوشانند. بعد در گرمای خورشید به مدت چند روز خشک می‌کنند. طی این مراحل حدود سه چهارم وزن ریزوم خام از دست می‌رود.
سطح خارجی ریزوم خشک شده و آماده شده به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد است. بوی آن معطر و تند و طعم آن تلخ است و اگر در دهان گذاشته شود آب دهان زرد می‌شود.
ریزوم را پس از قطعه قطعه کردن به دو صورت دراز استوانه شکل به طول ۴-۸ سانتی متر و نوع گرد آنکه از ریزوم اولیه گیاه به دست می‌آید به بازار عرضه می‌کنند که نوع دوم مرغوب‌تر است.
از نظر مصرف و کاربرد زردچوبه در روزگاران کهن در خاور دور به سبب رنگ زرد و درخشان و زیبایی که تولید می‌کند در رنگرزی پارچه‌های ابریشمی و پنبه‌ای و همچنین در خوراکی‌ها مورد توجه بوده است. این رنگ زرد درخشان به سبب وجود ماده کورکومین (Curcumin) در ساقه زیرزمینی زردچوبه است. در حال حاضر به عنوان ادویه معطر غذاهای مختلف وهمچنین رنگ آن در طبخ غذا و ساخت کره وپنیر بسیار مورد توجه است. زردچوبه جزء اصلی و مهم پودر معروف کاری است که در غذاهای تند به کار می‌رود. زردچوبه همچنین در روغن‌ها به عنوان ماده نگه دارنده کاربرد دارد. روغن زردچوبه بوی معطر تندی را برای خوشبو کننده‌های هوا، عطر‌ها وصابون‌ها ایجاد می‌کند. همچنین به عنوان رنگ در نوشیدنی‌ها، لوازم آرایشی و دارو‌ها بکار می‌رود.
ترکیبات شیمیایی زردچوبه:
در زردچوبه یک ماده رزینی زرد رنگ و یک ماده نارنجی زرد و قابل تبلور به نام کورکومین (Curcumin) وجود دارد، همچنین حاوی تورمرون (Turmerone)، زینجی برون (Zinjiberone) و نوعی الکل به نام تورمرول (Turmerol) می‌باشد. از کورکومین در تهیه نوعی کاغذ جهت سنجش PH حلول‌ها استفاده می‌شود.
گرد زردچوبه دارای خاصیت آنتی اکسیدان می‌باشد و این اثر مربوط به فنل کورکوکین است. اسانس بیخ زردچوبه دارای اثر کولرتیک (Choleretic) است یعنی ترشح صفرا از طریق کبد را افزایش می‌دهد. این عمل به سبب وجود ماده پی تولیل متیل کاریبنول (P-tolylmetylcarbinol) است. ماده رنگی زردچوبه موجب انقباض کیسه صفرا می‌شود.
مزاج زردچوبه:
مزاج زردچوبه در سوم گرم و خشک است.
خواص و کاربرد زردچوبه از دیدگاه طب سنتی:
جالی بصر یعنی افزاینده حدت بینایی می‌باشد و عصاره آن روشنایی چشم را زیاد می‌کند.
گرفتگی‌ها و انسداد کبد را باز می‌کند.
برای استسقا (آسیت) و یرقان مفید است.
جویدن آن درد دندان را تسکین می‌دهد بویژه اگر کمی تفت داده شود و گرم جویده شود.
گرد آن برای خشک کردن زخم‌ها و استفاده از گرم کرده آن (تکمید) در رفع درد ورم‌ها مفید است.
اهل هند بلافاصله بعد از حجامت آن را بر موضع می‌پاشند.
مضرات زردچوبه از دیدگاه طب سنتی ایران:
زردچوبه مضر قلب است
مصلح آن در رفع این ضرر آب لیمو ترش و بالنگ است.
بدل آن مامیران و عاقر قرحا است.
در هندوستان از بیخ زردچوبه به عنوان ادویه معطر، محرک، تونیک، بادشکن، تصفیه کننده خون و تب بر استفاده می‌شود.
مصرف آن به طور موضعی جهت التیام زخم‌ها از مارگزیدگی تا آکنه کاربرد داشته و سبب رسیدن دمل می‌شود.
ساقه زیرزمینی زردچوبه از نظر دارویی مقوی معده، محرک هضم و بادشکن است.
همچنین جهت بند آوردن هر نوع خونریزی کاربرد دارد.
جوشانده آن جهت رفع سوزش چشم وبرخی بیماری‌های آن مفید است.
در رفع بی‌نظمی قاعدگی بسیار مؤثر است. جریان گردش خون را افزایش می‌دهد و در حل کردن لخته خون اثر بارزی دارد.
در هند و چین به علت خاصیت ضد انعقاد خون این گیاه، آن را در مواقع وضع حمل توصیه می‌کنند.
در چین برای اسهال مصرف می‌شود و در شبه جزیره مالایا جهت رفع اسهال خونی کاربرد دارد. همچنین برای تسکین درد رماتیسم و سرفه و سل مفید است.
در اندونزی علاوه بر موارد فوق برای معالجه سنگ در بدن و پاک کردن رحم در زایمان کاربرد دارد و به صورت غرغره برای شست و شوی دهان در موارد التهاب لثه مصرف می‌شود.
زردچوبه در طب نوین:
زردچوبه یا Turmreic در طب نوین به عنوان یک ضد التهاب شناخته شده است بنابراین می‌تواند در درمان آرتریت و سایر بیماری‌های التهابی به کار رود. در مطالعات اخیر کورکومین که یکی از مواد شیمیایی فعال در زردچوبه است به عنوان یک ماده مهار کننده فعالیت آنزیم‌های لیپواکسیناژ و سیکلوکسیناژ شناخته شده است. این دو آنزیم سبب افزایش و تداوم التهاب می‌شوند. با کاهش اثر این دو آنزیم، کورکومین می‌تواند التهاب و درد ناشی از آن را کاهش دهد.
در آخرین مطالعات، امکان پیشگیری و درمان آلزهایمر توسط کورکومین در حال بررسی است. بعضی محققین بر این عقیده‌اند که التهاب در مغز می‌تواند سبب گسترش آلزهایمر شود. در مطالعات جانوری و آزمایشگاهی دیده شده است مواد شیمیایی موجود در زردچوبه بر روی گذرگاه‌های مغزی که فکر می‌کنند سبب جمع آوری پروتئین‌های مرتبط با بیماری آلزهایمر مؤثر است. در مطالعه دیگری ثابت شده است افراد مسن بین ۶۰ تا ۹۳ ساله‌ای که در غذای خود از زردچوبه استفاده کرده‌اند کمتر دچار اختلا ل در توانایی‌های مغزی از قبیل تفکر، یادگیری، درک، تصور و به خاطر آوردن شده‌اند.
در برخی مطالعات کورکومین توانسته است شروع، رشد و گسترش انواع متعددی از سرطان‌ها را مهار کند. این ماده شیمیایی مرگ انواعی از سلول‌های سرطانی را با تخریب DNA سرعت بخشیده است. کورکومین ممکن است با ایجاد اختلال در شکل گیری میکروتوبول‌ها در تقسیم سلول‌های سرطانی مداخله کند و یا با جلوگیری از رشد رگ‌های خونی که تومور را تغذیه می‌کنند رشد آن را مهار کند. از آنجا که زردچوبه جذب خوبی از طریق روده‌ها ندارد می‌تواند سطح بالا و کافی از مواد شیمیایی خود را جهت سرطان‌های روده و سایر بیماری‌های روده مانند کرون فراهم کند. علاوه بر این در آخرین مطالعات، کورکومین توانسته است حساسیت سلول‌های سرطانی را نسبت به رادیوتراپی افزایش دهد. همچنین باعث افزایش اثر داروهای ضد سرطان شده است.
کورکومین به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی شناخته شده است. آنتی اکسیدان‌های موجود در زردچوبه می‌توانند از تخریب مغز، کلیه‌ها، کبد و ریه‌ها توسط عواملی مانند دارو‌ها، اشعه‌ها، فلزات سنگین مانند سرب و مواد شیمیایی جلوگیری کنند.
در بررسی‌های آزمایشگاهی روی حیوانات مبتلا به دیابت، زردچوبه توانست سطح چربی خون را پایین بیاورد. یک تئوری در این زمینه بیان می‌کند کاهش قند خون به دنبال تأثیر زردچوبه در افزایش مصرف قند توسط سلول‌های خونی می‌باشد و یا ممکن است آنزیم‌هایی که سبب تبدیل کربوهیدرات‌ها به قند می‌شوند را مهار کند. اثر آنتی اکسیدانی زردچوبه در بیماران دیابتی هم نقش مؤثری داشته و سبب کاهش تخریب کلیه‌ها و آسیب‌های شبکیه در این افراد می‌شود.
کاهش سطح کلسترول به دنبال افزایش شکست آن ویا به دلیل جذب سریع کلسترول توسط زردچوبه است. این گیاه می‌تواند با افزایش تولید صفرا مصرف کلسترول بدن را بالا برده و سطح خونی کلسترول را کاهش دهد.
علی رغم مطالعات مغایر در زمینه تأثیرات زردچوبه در بیماری‌های تنفسی و برونشیت، تحقیقات اخیر آزمایشگاهی نشان داده‌اند که کورکومین پتانسیل خوبی در درمان برخی از انواع وراثتی آن‌ها مانند سیستیک فیبروزیس دارد.
کورکومین و سایر مواد شیمیایی موجود در زردچوبه می‌توانند میزان ترشح موکوس‌های ریوی را افزایش داده و به این دلیل از غلظت و ضخامت موکوس‌ها کاسته و آن‌ها را به راحتی از ریه پاکسازی کنند. علاوه بر این اثر ضد التهابی ریه نیز در این بین نقش مهمی ایفا کرده و میزان احتقان ریوی ناشی از التهاب را کاهش می‌دهد.
در مطالعات آزمایشگاهی و جانوری زردچوبه تأثیر زیادی علیه گروه وسیعی از ارگانیسم‌های بیماری زا داشته است.
در یک مطالعه با بررسی ۲۵ محصول گیاهی، زردچوبه مؤثر‌ترین گیاه در نابودی هلیکوباکترپیلوری که باعث زخم و ناراحتی‌های معدی است بوده است. همچنین سبب جلوگیری از چسبیدن این باکتری به دیواره معده است.
علاوه بر این مواد شیمیایی موجود در زردچوبه اثرات ضد قارچی و ضد انگل‌های روده مانند ژیاردیا لامبیا از خود بروز داده است. زردچوبه ممکن است به عنوان یک ضد ویروس نیز عمل کند اگرچه در مطالعات آزمایشگاهی تأثیر آن روی HIV (ویروس عامل بیماری ایدز) به صورت قاطع نبوده است.
زردچوبه می‌تواند به صورت پودر و یا مخلوط با روغن و یا پماد در درمان زخم‌های ناشی از بریدگی و خراش‌ها و سایر بیماری‌های پوستی مانند آکنه درماتیک و راش‌های پوشک اطفال (diaperash) و پسوزیاریس به کار رود. اثرات ضد التهاب و ضد عفونت زردچوبه نیز التهاب زخم‌ها را کم کرده و از عفونی شدن آن‌ها پیشگیری می‌کند. در مطالعات جانوری کاربرد آن توانسته است بهبود زخم‌ها را سرعت بخشیده و روند درمان آن‌ها را کامل‌تر کند.
میزان مصرف زردچوبه:
به عنوان یک طعم دهنده در میزان‌های متفاوت و د رسنین مختلف مصرف می‌شود. در مطالعات بالینی انسانی دوز خوراکی آن از ۵۰۰ میلی گرم بوده است. با مصرف دوز روزانه حد اکثر تا ۸۰۰۰ میلی گرم برای مدت طولانی حدود ۳ ماه عارضه جانبی آشکاری نداشته است.
در مصارف موضعی به صورت پماد و یا روغن‌هایی بر پایه زردچوبه می‌تواند به میزان نیاز مصرف شود. پمادهای ساخته شده از پودر زردچوبه و یا آب تازه ریشه آن می‌تواند به طور مستقیم روی پوست استفاده شود. مصرف طولانی مدت موضعی آن، رنگ زردی روی پوست به جا می‌گذارد که به سختی برطرف می‌شود.
موارد منع مصرف زردچوبه:
در دوزهای بالای مصرف، زردچوبه می‌تواند سطح اسید معده را بالا برده و زخم‌های معده را بد‌تر کند. بنابراین افراد با زخم‌های گوارشی از مصرف آ ن در میزان بالا اجتناب کنند. به دلیل خاصیت افزاینده صفرای آن می‌تواند سبب بزرگ شدن کیسه صفرا و همچنین افزایش شانس مسدود شدن آن شود. بنابراین از مصرف آن در بیماری‌های کیسه صفرا اجتناب شود.
در طب سنتی زردچوبه به عنوان یک کاهش دهنده کرامپ‌های دوران قاعدگی و شروع قاعدگی در هنگام تأخیر آن کاربرد دارد، بخشی از این تأثیرات می‌تواند سبب فشرده شدن رحم و از دست دادن حمل حین بارداری شود. البته بعید است مقادیر معمول مصرف در آشپزی دارای چنین عوارضی باشد اما دریافت میزان زیاد آن در بارداری توصیه نمی‌شود.
اطلاعات کافی مبنی بر اثرات زردچوبه روی جنین و یا در حین شیردهی در دسترس نیست. مقادیر معمول مصرف در آشپزی خطری برای مادر و بچه به همراه ندارد اما از مصرف مکمل‌های آن در شیردهی اجتناب شود.
عوارض جانبی زردچوبه:
مصرف مقادیر زیاد آن می‌تواند سبب ناراحتی‌های گوارشی شامل اختلال هضم، تهوع و دردهای معده شود. استفاده خوراکی هرکدام از قسمت‌های گیاه یا استنشاق پودر آن باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک است. واکنش‌های موضعی مانند کهیر، قرمزی و تورم و واکنش‌های خفیف به صورت ترشحات بینی، عطسه و اشک ریزش و مواد جدی‌تر به صورت مشکلات تنفسی و تورم گلو است.
تداخلات دارویی زردچوبه:
مصرف زردچوبه می‌تواند زمان لخته شدن خون را افزایش دهد لذا مصرف آن همراه با داروهای ضد لخته و ضد پلاکت (مانند هپارین و وارفارین) می‌تواند موجب افزایش اثر آن‌ها وخونریزی‌های غیر قابل کنترل شود. اگر زردچوبه به صورت خوراکی دریافت شود می‌تواند میزان اسید معده را تغییر داده و در عمل داروهای مسدود کننده گیرنده هیستامین ۲- (مانند سایمتیدین، فاموتیدین، رانیتیدین) و مهار کننده‌های پمپ پروتون (مانند امپرازول، پرواسید) اختلال ایجاد کند. زردچوبه دارای اثر کاهنده قند خون است بنابراین می‌تواند اثر داروهای دیابت مانند متفورمین، گلیمراید و.... انسولین را شدت ببخشد.
از مصرف همزمان زردچوبه وآسپرین اجتناب شود زیرا هر دو زمان اخته شدن خون را افزایش می‌دهند. بعلت توانایی زردچوبه در افزایش اسید و ترشحات معده این گیاه می‌تواند در اثر داروهای آنتی اسید اختلال ایجاد کند.
منبع: مرجع طب سنتی ایران
در کتب سنتی از زردچوبه با نام‌های عروق الصفرا، حشیشه الصفرا، عروق الزعفران و عروق الصباغین نام برده شده است. به عربی هرد (Hurd) و بقله الخطاطیف گویند (خطاف نام پرستویی است که این پرنده بسیار تیزبین است و سبب آن را این می‌دانند که از گیاه زردچوبه می‌خورد زیرا زردچوبه برای افزایش دید مؤثر است).
در برخی کتب سنتی از جمله در تحفه حکیم مؤمن، مامیران را نوع صغیر گیاه زردچوبه دانسته‌اند و نام آن را حشیش الخطاف گذاشته‌اند چون این گیاه نیز برای چشم مفید است.
این گیاه به فارسی زردچوبه، به هندی، هلدی و کرکم (Kurkim) و در انگلیسی به نام‌های Tumeric و Curcuma شناخته شده است.
زردچوبه ساقه زیرزمینیی یا بیخ گیاهی است از خانواده زنجبیل Zinjiberaceae از جنس Curcuma و نام علمی آن Curcuma domestica Val. است.
مشخصات گیاه‌شناسی زردچوبه:
زردچوبه گیاهی است علفی، پایا، به ارتفاع ۱-۱/۵ متر (۶ فوت). دارای ریزوم متورمی است که از آن ساقه هوایی خارج می‌شود. برگ‌های آن سبز روشن شبیه برگ موز به درازای۰/۱-۵ متراست.
آب و هوای گرم و مرطوب برای رویش آن مناسب است. در نواحی شرق هندوستان، چین و بسیاری از نقاط حاره جنوب آسیا و مالزی پرورش می‌یابد.
قسمت مورد استفاده گیاه به عنوان ادویه ریزوم گیاه است که معمولا ۱۰-۱۲ ماه پس از کاشت موقع برداشت آن فرا می‌رسد.
معمولا ریزوم را پس از خارج ساختن از زمین تمیز کرده، ریشه‌های آن را جدا نموده و خوب با آب می‌شویند. سپس در آب جوش قرار داده و کمی می‌جوشانند. بعد در گرمای خورشید به مدت چند روز خشک می‌کنند. طی این مراحل حدود سه چهارم وزن ریزوم خام از دست می‌رود.
سطح خارجی ریزوم خشک شده و آماده شده به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد است. بوی آن معطر و تند و طعم آن تلخ است و اگر در دهان گذاشته شود آب دهان زرد می‌شود.
ریزوم را پس از قطعه قطعه کردن به دو صورت دراز استوانه شکل به طول ۴-۸ سانتی متر و نوع گرد آنکه از ریزوم اولیه گیاه به دست می‌آید به بازار عرضه می‌کنند که نوع دوم مرغوب‌تر است.
از نظر مصرف و کاربرد زردچوبه در روزگاران کهن در خاور دور به سبب رنگ زرد و درخشان و زیبایی که تولید می‌کند در رنگرزی پارچه‌های ابریشمی و پنبه‌ای و همچنین در خوراکی‌ها مورد توجه بوده است. این رنگ زرد درخشان به سبب وجود ماده کورکومین (Curcumin) در ساقه زیرزمینی زردچوبه است. در حال حاضر به عنوان ادویه معطر غذاهای مختلف وهمچنین رنگ آن در طبخ غذا و ساخت کره وپنیر بسیار مورد توجه است. زردچوبه جزء اصلی و مهم پودر معروف کاری است که در غذاهای تند به کار می‌رود. زردچوبه همچنین در روغن‌ها به عنوان ماده نگه دارنده کاربرد دارد. روغن زردچوبه بوی معطر تندی را برای خوشبو کننده‌های هوا، عطر‌ها وصابون‌ها ایجاد می‌کند. همچنین به عنوان رنگ در نوشیدنی‌ها، لوازم آرایشی و دارو‌ها بکار می‌رود.
ترکیبات شیمیایی زردچوبه:
در زردچوبه یک ماده رزینی زرد رنگ و یک ماده نارنجی زرد و قابل تبلور به نام کورکومین (Curcumin) وجود دارد، همچنین حاوی تورمرون (Turmerone)، زینجی برون (Zinjiberone) و نوعی الکل به نام تورمرول (Turmerol) می‌باشد. از کورکومین در تهیه نوعی کاغذ جهت سنجش PH حلول‌ها استفاده می‌شود.
گرد زردچوبه دارای خاصیت آنتی اکسیدان می‌باشد و این اثر مربوط به فنل کورکوکین است. اسانس بیخ زردچوبه دارای اثر کولرتیک (Choleretic) است یعنی ترشح صفرا از طریق کبد را افزایش می‌دهد. این عمل به سبب وجود ماده پی تولیل متیل کاریبنول (P-tolylmetylcarbinol) است. ماده رنگی زردچوبه موجب انقباض کیسه صفرا می‌شود.
مزاج زردچوبه:
مزاج زردچوبه در سوم گرم و خشک است.
خواص و کاربرد زردچوبه از دیدگاه طب سنتی:
جالی بصر یعنی افزاینده حدت بینایی می‌باشد و عصاره آن روشنایی چشم را زیاد می‌کند.
گرفتگی‌ها و انسداد کبد را باز می‌کند.
برای استسقا (آسیت) و یرقان مفید است.
جویدن آن درد دندان را تسکین می‌دهد بویژه اگر کمی تفت داده شود و گرم جویده شود.
گرد آن برای خشک کردن زخم‌ها و استفاده از گرم کرده آن (تکمید) در رفع درد ورم‌ها مفید است.
اهل هند بلافاصله بعد از حجامت آن را بر موضع می‌پاشند.
مضرات زردچوبه از دیدگاه طب سنتی ایران:
زردچوبه مضر قلب است
مصلح آن در رفع این ضرر آب لیمو ترش و بالنگ است.
بدل آن مامیران و عاقر قرحا است.
در هندوستان از بیخ زردچوبه به عنوان ادویه معطر، محرک، تونیک، بادشکن، تصفیه کننده خون و تب بر استفاده می‌شود.
مصرف آن به طور موضعی جهت التیام زخم‌ها از مارگزیدگی تا آکنه کاربرد داشته و سبب رسیدن دمل می‌شود.
ساقه زیرزمینی زردچوبه از نظر دارویی مقوی معده، محرک هضم و بادشکن است.
همچنین جهت بند آوردن هر نوع خونریزی کاربرد دارد.
جوشانده آن جهت رفع سوزش چشم وبرخی بیماری‌های آن مفید است.
در رفع بی‌نظمی قاعدگی بسیار مؤثر است. جریان گردش خون را افزایش می‌دهد و در حل کردن لخته خون اثر بارزی دارد.
در هند و چین به علت خاصیت ضد انعقاد خون این گیاه، آن را در مواقع وضع حمل توصیه می‌کنند.
در چین برای اسهال مصرف می‌شود و در شبه جزیره مالایا جهت رفع اسهال خونی کاربرد دارد. همچنین برای تسکین درد رماتیسم و سرفه و سل مفید است.
در اندونزی علاوه بر موارد فوق برای معالجه سنگ در بدن و پاک کردن رحم در زایمان کاربرد دارد و به صورت غرغره برای شست و شوی دهان در موارد التهاب لثه مصرف می‌شود.
زردچوبه در طب نوین:
زردچوبه یا Turmreic در طب نوین به عنوان یک ضد التهاب شناخته شده است بنابراین می‌تواند در درمان آرتریت و سایر بیماری‌های التهابی به کار رود. در مطالعات اخیر کورکومین که یکی از مواد شیمیایی فعال در زردچوبه است به عنوان یک ماده مهار کننده فعالیت آنزیم‌های لیپواکسیناژ و سیکلوکسیناژ شناخته شده است. این دو آنزیم سبب افزایش و تداوم التهاب می‌شوند. با کاهش اثر این دو آنزیم، کورکومین می‌تواند التهاب و درد ناشی از آن را کاهش دهد.
در آخرین مطالعات، امکان پیشگیری و درمان آلزهایمر توسط کورکومین در حال بررسی است. بعضی محققین بر این عقیده‌اند که التهاب در مغز می‌تواند سبب گسترش آلزهایمر شود. در مطالعات جانوری و آزمایشگاهی دیده شده است مواد شیمیایی موجود در زردچوبه بر روی گذرگاه‌های مغزی که فکر می‌کنند سبب جمع آوری پروتئین‌های مرتبط با بیماری آلزهایمر مؤثر است. در مطالعه دیگری ثابت شده است افراد مسن بین ۶۰ تا ۹۳ ساله‌ای که در غذای خود از زردچوبه استفاده کرده‌اند کمتر دچار اختلا ل در توانایی‌های مغزی از قبیل تفکر، یادگیری، درک، تصور و به خاطر آوردن شده‌اند.
در برخی مطالعات کورکومین توانسته است شروع، رشد و گسترش انواع متعددی از سرطان‌ها را مهار کند. این ماده شیمیایی مرگ انواعی از سلول‌های سرطانی را با تخریب DNA سرعت بخشیده است. کورکومین ممکن است با ایجاد اختلال در شکل گیری میکروتوبول‌ها در تقسیم سلول‌های سرطانی مداخله کند و یا با جلوگیری از رشد رگ‌های خونی که تومور را تغذیه می‌کنند رشد آن را مهار کند. از آنجا که زردچوبه جذب خوبی از طریق روده‌ها ندارد می‌تواند سطح بالا و کافی از مواد شیمیایی خود را جهت سرطان‌های روده و سایر بیماری‌های روده مانند کرون فراهم کند. علاوه بر این در آخرین مطالعات، کورکومین توانسته است حساسیت سلول‌های سرطانی را نسبت به رادیوتراپی افزایش دهد. همچنین باعث افزایش اثر داروهای ضد سرطان شده است.
کورکومین به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی شناخته شده است. آنتی اکسیدان‌های موجود در زردچوبه می‌توانند از تخریب مغز، کلیه‌ها، کبد و ریه‌ها توسط عواملی مانند دارو‌ها، اشعه‌ها، فلزات سنگین مانند سرب و مواد شیمیایی جلوگیری کنند.
در بررسی‌های آزمایشگاهی روی حیوانات مبتلا به دیابت، زردچوبه توانست سطح چربی خون را پایین بیاورد. یک تئوری در این زمینه بیان می‌کند کاهش قند خون به دنبال تأثیر زردچوبه در افزایش مصرف قند توسط سلول‌های خونی می‌باشد و یا ممکن است آنزیم‌هایی که سبب تبدیل کربوهیدرات‌ها به قند می‌شوند را مهار کند. اثر آنتی اکسیدانی زردچوبه در بیماران دیابتی هم نقش مؤثری داشته و سبب کاهش تخریب کلیه‌ها و آسیب‌های شبکیه در این افراد می‌شود.
کاهش سطح کلسترول به دنبال افزایش شکست آن ویا به دلیل جذب سریع کلسترول توسط زردچوبه است. این گیاه می‌تواند با افزایش تولید صفرا مصرف کلسترول بدن را بالا برده و سطح خونی کلسترول را کاهش دهد.
علی رغم مطالعات مغایر در زمینه تأثیرات زردچوبه در بیماری‌های تنفسی و برونشیت، تحقیقات اخیر آزمایشگاهی نشان داده‌اند که کورکومین پتانسیل خوبی در درمان برخی از انواع وراثتی آن‌ها مانند سیستیک فیبروزیس دارد.
کورکومین و سایر مواد شیمیایی موجود در زردچوبه می‌توانند میزان ترشح موکوس‌های ریوی را افزایش داده و به این دلیل از غلظت و ضخامت موکوس‌ها کاسته و آن‌ها را به راحتی از ریه پاکسازی کنند. علاوه بر این اثر ضد التهابی ریه نیز در این بین نقش مهمی ایفا کرده و میزان احتقان ریوی ناشی از التهاب را کاهش می‌دهد.
در مطالعات آزمایشگاهی و جانوری زردچوبه تأثیر زیادی علیه گروه وسیعی از ارگانیسم‌های بیماری زا داشته است.
در یک مطالعه با بررسی ۲۵ محصول گیاهی، زردچوبه مؤثر‌ترین گیاه در نابودی هلیکوباکترپیلوری که باعث زخم و ناراحتی‌های معدی است بوده است. همچنین سبب جلوگیری از چسبیدن این باکتری به دیواره معده است.
علاوه بر این مواد شیمیایی موجود در زردچوبه اثرات ضد قارچی و ضد انگل‌های روده مانند ژیاردیا لامبیا از خود بروز داده است. زردچوبه ممکن است به عنوان یک ضد ویروس نیز عمل کند اگرچه در مطالعات آزمایشگاهی تأثیر آن روی HIV (ویروس عامل بیماری ایدز) به صورت قاطع نبوده است.
زردچوبه می‌تواند به صورت پودر و یا مخلوط با روغن و یا پماد در درمان زخم‌های ناشی از بریدگی و خراش‌ها و سایر بیماری‌های پوستی مانند آکنه درماتیک و راش‌های پوشک اطفال (diaperash) و پسوزیاریس به کار رود. اثرات ضد التهاب و ضد عفونت زردچوبه نیز التهاب زخم‌ها را کم کرده و از عفونی شدن آن‌ها پیشگیری می‌کند. در مطالعات جانوری کاربرد آن توانسته است بهبود زخم‌ها را سرعت بخشیده و روند درمان آن‌ها را کامل‌تر کند.
میزان مصرف زردچوبه:
به عنوان یک طعم دهنده در میزان‌های متفاوت و د رسنین مختلف مصرف می‌شود. در مطالعات بالینی انسانی دوز خوراکی آن از ۵۰۰ میلی گرم بوده است. با مصرف دوز روزانه حد اکثر تا ۸۰۰۰ میلی گرم برای مدت طولانی حدود ۳ ماه عارضه جانبی آشکاری نداشته است.
در مصارف موضعی به صورت پماد و یا روغن‌هایی بر پایه زردچوبه می‌تواند به میزان نیاز مصرف شود. پمادهای ساخته شده از پودر زردچوبه و یا آب تازه ریشه آن می‌تواند به طور مستقیم روی پوست استفاده شود. مصرف طولانی مدت موضعی آن، رنگ زردی روی پوست به جا می‌گذارد که به سختی برطرف می‌شود.
موارد منع مصرف زردچوبه:
در دوزهای بالای مصرف، زردچوبه می‌تواند سطح اسید معده را بالا برده و زخم‌های معده را بد‌تر کند. بنابراین افراد با زخم‌های گوارشی از مصرف آ ن در میزان بالا اجتناب کنند. به دلیل خاصیت افزاینده صفرای آن می‌تواند سبب بزرگ شدن کیسه صفرا و همچنین افزایش شانس مسدود شدن آن شود. بنابراین از مصرف آن در بیماری‌های کیسه صفرا اجتناب شود.
در طب سنتی زردچوبه به عنوان یک کاهش دهنده کرامپ‌های دوران قاعدگی و شروع قاعدگی در هنگام تأخیر آن کاربرد دارد، بخشی از این تأثیرات می‌تواند سبب فشرده شدن رحم و از دست دادن حمل حین بارداری شود. البته بعید است مقادیر معمول مصرف در آشپزی دارای چنین عوارضی باشد اما دریافت میزان زیاد آن در بارداری توصیه نمی‌شود.
اطلاعات کافی مبنی بر اثرات زردچوبه روی جنین و یا در حین شیردهی در دسترس نیست. مقادیر معمول مصرف در آشپزی خطری برای مادر و بچه به همراه ندارد اما از مصرف مکمل‌های آن در شیردهی اجتناب شود.
عوارض جانبی زردچوبه:
مصرف مقادیر زیاد آن می‌تواند سبب ناراحتی‌های گوارشی شامل اختلال هضم، تهوع و دردهای معده شود. استفاده خوراکی هرکدام از قسمت‌های گیاه یا استنشاق پودر آن باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک است. واکنش‌های موضعی مانند کهیر، قرمزی و تورم و واکنش‌های خفیف به صورت ترشحات بینی، عطسه و اشک ریزش و مواد جدی‌تر به صورت مشکلات تنفسی و تورم گلو است.
تداخلات دارویی زردچوبه:
مصرف زردچوبه می‌تواند زمان لخته شدن خون را افزایش دهد لذا مصرف آن همراه با داروهای ضد لخته و ضد پلاکت (مانند هپارین و وارفارین) می‌تواند موجب افزایش اثر آن‌ها وخونریزی‌های غیر قابل کنترل شود. اگر زردچوبه به صورت خوراکی دریافت شود می‌تواند میزان اسید معده را تغییر داده و در عمل داروهای مسدود کننده گیرنده هیستامین ۲- (مانند سایمتیدین، فاموتیدین، رانیتیدین) و مهار کننده‌های پمپ پروتون (مانند امپرازول، پرواسید) اختلال ایجاد کند. زردچوبه دارای اثر کاهنده قند خون است بنابراین می‌تواند اثر داروهای دیابت مانند متفورمین، گلیمراید و.... انسولین را شدت ببخشد.
از مصرف همزمان زردچوبه وآسپرین اجتناب شود زیرا هر دو زمان اخته شدن خون را افزایش می‌دهند. بعلت توانایی زردچوبه در افزایش اسید و ترشحات معده این گیاه می‌تواند در اثر داروهای آنتی اسید اختلال ایجاد کند.
منبع: مرجع طب سنتی ایران
