مرکز پژوهش های مجلس ایران گزارشی در باره علل کاهش تولید خاویار تهیه کرده و در آن توضیح داده که چرا تولید خاویار از 88 تن در سال 1380 به حدود 18 تن در سال 1386 کاهش یافته است.
بنابر این گزارش، دلیل کاهش میزان تولید خاویار کاهش صید ماهیان خاویاری است؛ به طوری که صید ماهیان خاویاری از 870 تن در سال 1380 به 225 تن در سال 1386 کاهش یافته است.
مرکز پژوهشهای مجلس ایران که وابسته به مجلس ایران است از صید بی رویه و غیر مجاز، از دست رفتن یا محدود شدن زیستگاههای طبیعی و مناطق تخم ریزی، گسترش بهره برداری از ذخایر نفتی در دریای خزر، آلودگی صنعتی و ورود پساب های شهری و سموم کشاورزی به عنوان مهمترین دلایل کاهش ماهیان خاویاری نام برده است.
به دلیل بحرانی شدن وضعیت تولید خاویار، پنج کشور حاشیه خزر در آخرین نشست خود در بندر انزلی نتوانستند در باره میزان سهمیه صید ماهیان خاویاری و صادرات آن در سال آینده خورشیدی به توافق برسند.
البته عدم توافق به منزله توقف صادرات خاویار نیست و کارشناسان می گویند که این مسئله نشاندهنده نگرانی برخی کشورهای حاشیه خزر از وضعیت ماهیان خاویاری است.
خاويار يکی از گرانترين مواد غذايی دنياست و ماهیان خاویاری خزر ۹۰ درصد خاویار جهان را تامین می کنند اما به دلیل صید بی رویه، نسل ماهی خاویاری به شدت در معرض خطر قرار گرفته است.
در پی فروپاشی اتحاد شوروی که انحصار دولتی صید ماهی خاویار را در چهار کشور روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان از میان برداشت، صید بی رویه ماهی خاویار در این کشورها آغاز شد و اکنون کار به جایی رسیده که نسل این ماهی در دریای خزر در خطر انقراض قرار گرفته است.
کشورهای ساحلی دریای خزر برای حفظ نسل ماهیان خاویاری از چند سال پیش در صدد تعیین سهمیه برآمدند. بر این اساس کل کشورهای ساحلی می توانند سالانه ۹۰ تن ماهی صید کنند که از این میزان ایران با بیشترین سهم ۴۲ تن سهمیه دارد اما به گفته کارشناسان، این سهمیه از سوی کشورها رعایت نمی شود.
مرکز تحقیقات ماهیان خاویاری ایران یک سال پیش نتایج تحقیقاتی را منتشر کرد که نشان می داد تا سال ۱۴۰۰ خورشیدی یعنی ۱۲ سال دیگر ذخایر خاویار دریای خزر به صفر خواهد رسید.
علاوه بر صید بی رویه، آلودگی ناشی از استخراج نفت و گاز نیز از عوامل جدی تهدید کننده ماهی خاویار و دیگر آبزیان دریای خزر است.
مرکز پژوهشهای مجلس پیشنهاد کرده که برای جلوگیری از انقراض نسل ماهیان خاویاری همکاری بین پنج کشور ساحلی خزر گسترش یابد و از این طریق ضمن احیای مناطق تخم ریزی برای تکثیر طبیعی ماهیان خاویاری، قوانین و مقررات بازدارنده برای پیشگیری از صید غیر مجاز نیز به کار گرفته شود.
منبع: خبرگزاری صنایع غذایی ایران